AhlolBayt News Agency (ABNA)

source : Parstoday
Çarşamba

23 Kasım 2022

15:09:59
1325584

Kazakistan cumhurbaşkanlığı seçimlerinin değerlendirilmesi

Kazakistan merkezi seçim komisyonunun açıkladığı ilk sonuçlara göre, Pazar günü düzenlenen erken seçimlerde bu ülkenin mevcut cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev zaferi elde etti.

Bu seçim dönemi aslında Kazakistan'daki cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yedinci dönemiydi. Daha önce, "Nursultan Nazarbayev" Kazakistan'ın 29 yıllık cumhurbaşkanlığı döneminde tek kişi olarak görev yapmış ülkenin bağımsızlığını kazandığı 1991'den bu yana ikisi erken olmak üzere beş seçim düzenlenmiştir. Son iki seçimin yapılması, Kasım Cömert Tokayev'in cumhurbaşkanlığı döneminde ise seçimlerin ikisi düzenlenmiştir.  Nitekim 2019 yılında Nursultan Nazarbayev'in Kazakistan cumhurbaşkanlığından istifa etmesinden sonra bu ülkenin başbakanı ve tam yetkili temsilcisi seçimler aracılığıyla Kasım Cömert Tokayev oldu.

Tokayev, Kazakistan'daki nüfuzunu artırmak amacıyla cumhurbaşkanlığı seçimleri yaptı. Bu, Tokayev'in iki yıldan fazla bir süre Kazakistan cumhurbaşkanı pozisyonunda kalabilmesine ve ardından cumhurbaşkanlığı seçimlerine gidebilmesine rağmen oldu. Kazakistan'ın altıncı cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Kasım Cömert Tokayev  oyların %70'inden fazlasını kazandı. Ancak Kazakistan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde son zamanlarda yapılan oy sayımına göre, mevcut cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev bu ülkenin yedinci cumhurbaşkanlığı seçimlerinde sayılan toplam oy sayısının %81.31'ini kazandı.

Bu bağlamda Kazakistan Merkez Seçim Komisyonu, Tokayev'in yedi yıl süreyle Kazakistan'ın işlerinden sorumlu olacağını duyurdu. Aslında 2029 yılına kadar Kasım Cömert Tokayev  Kazakistan Cumhurbaşkanı görevine devam edecek. Buna ilaveten Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin bu döneminde, ilk kez kadınlar aday olarak seçimlere katılma imkanı da buldu.  Bu kapsamda Kazakistan'daki sosyal ağ aktivistleri ve "Kazak Anneler Geleceğe Giden Yolda" devlet derneğinden "Saltanat Tursunbekova" ve Ulusal Sosyal Hizmetçiler Birliğinden "Karakat Abden" olmak üzere iki Kazak kadın katıldı. Böylece kadınlar da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yedinci döneminin adayları arasında yer aldılar.

Kazakistan'da erken cumhurbaşkanlığı seçiminin bir diğer önemli özelliği de sandıklarda "hiçbir aday" seçeneğinin yer almasıydı. Bu seçenek ilk kez seçim pusulalarına dahil edilmiştir. 

Tüm bu hususlara rağmen Kazakistan'da bir önceki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde, seçimler için Kazakistan'a üç yüzden fazla gözlemci gönderen Batıcı Kalkınma ve Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, "Kazakistan'da seçimler hiçbir zaman tam anlamıyla demokratik olmamıştı" vurgusu yapmıştı. Batılı kurumların bu tutumları, bu kurumların dar görüşlülüğünü gösterse de, Kazakistan'ın siyasi alanına dair bazı gerçeklerden de söz etmektedir. Aslında Kazakistan'daki seçim oylarının sonuçları çok güçlü olarak değerlendirilmemeli. Özellikle aday gösterilen adayların mevcut Kazakistan Cumhurbaşkanı ile karşılaştırıldığında çok fazla siyasi ağırlığı olmadığı için bu gerçek gözardı edilemez. Kazakistan'da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yeni başkanlık sistemine göre yapıldığını söylemekte de fayda var. Kazakistan'da başkanlık sistemi bu yılın Haziran ayında yapılan referandum sonucuna göre değişti. Buna göre cumhurbaşkanı yedi yıllık bir dönem için seçilebilecek ve bundan sonraki dönemlerde seçimlere katılma hakkı bulunamayacak.

Genel olarak , bölgedeki bazı siyasi çevrelerin daha önce öngördüğü gibi, Kazakistan'ın mevcut cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev,  bu ülkede yapılan erken cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yedinci dönemini kesin halk oylarıyla kazandı. Bu kesin zafere ve Takayev'in kağıt üzerindeki oyların %83'üne ulaşmasına rağmen, birçok analist, Kazakistan'ın önceki seçim rekorları göz önüne alındığında, Tokayev'in son zaferinin kırılgan ve güvenilmez olduğuna inanıyor.

Uzmanlar, Kazakistan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde diğer adaylardan daha fazla oy alınmanın, bu ülkedeki siyasi gücün mutlak üstünlüğü anlamına gelmediğini söylüyor. Buna rağmen Kazakistan'da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin bu döneminde muhalefetin oyların yaklaşık yüzde 20'sini alması Astana hükümetinin muhalefeti için bir zafer sayılmalıdır.  Buna dayanarak, Astana hükümetinin muhaliflerinin oyları yüzde beş ila ondan, yüzde 16'nın üzerine çıktı.