AhlolBayt News Agency (ABNA)

source : Parstoday
Çarşamba

3 Mayıs 2023

06:41:11
1362189

Doha oturumunda Afganistan'ın ele alınması

Son yıllarda Afganistan konulu birçok oturumuna ve toplantıya evsahipliği yapmış olan Katar beşkenti Doha, son günlerde bir kez daha BM Genel Sekreteri Antonio Guterres başkanlığında 25 ülkenin temsilcisi ile Afganistan konulu bir başka oturum düzenlemektedir.

Doha Zirvesi'nin ev sahibi olarak Katar'a giden Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri "Antonio Guterres", bu toplantıda ortak bir uluslararası anlayışa ulaşmak ve Afganistan'daki Taliban hükümeti ile nasıl etkileşim kurulacağının tartışılacağını duyurdu. Birleşmiş Milletler Sözcüsü yaptığı açıklamada, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, Afganistan'ın insan hakları gibi kilit meselelerinde fikir birliğine varmak için 1 ve 2 Mayıs'ta dünya ülkelerinin Afganistan'daki temsilcilerini ağırlayacağını duyurmuştu. Özellikle kadın ve kız çocuklarının hakları, kapsayıcı bir hükümetin kurulması, terör ve uyuşturucuyla mücadele meselelerinin ele alınacağını vurgulamıştı.  Birleşmiş Milletler daha önce Doha toplantısında Taliban'ı tanıma konusunu reddetmişti. Ancak şimdi öyle görünüyor ki Afganistan ile ilgili bu toplantının ana odak noktası Taliban ile etkileşim için zemin hazırlamaktır. Bu arada Afgan vatandaşları, Taliban grubunun tanınması konusunu protesto ediyor, dünyanın farklı şehirlerinde gösteriler yapıyor ve dünya ülkelerinden bu grubu tanımamalarını istiyor. 

Bu protestolar, Birleşmiş Milletler Genel Sekreter Yardımcısı Ameena Mohammad'in "Taliban grubunu tanımak için küçük adımlar atılması" yönündeki açıklamaları ve Antonio Guterres'in ev sahipliğinde ve ülkelerin katılımıyla Doha toplantısının zamanının açıklanması sonrasında oluştu. Afganistan işleriyle ilgili özel temsilcilerin Doha'da bir araya gelmesi bu hususta önemli bir adım da sayılabilir.  Şimdiye kadar itirazlar farklı şekillerde dile getirilmiştir; Kadınlar, eğitimciler, insan hakları savunucuları ve uluslararası insan hakları örgütleri tarafından sokak protestoları organize edilmiştir. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'ne açık mektuplar gönderilmesine de yol açmıştır.

Doha toplantısının arifesinde, Afganistan'daki bir grup sivil kuruluş ve yardım kurumları çalışanı, Afganistan'daki ülkelerin diplomatik varlığının artırılması, yönetim organıyla doğrudan etkileşim ve diyalogların başlatılması, Afganistan'ın varlıklarına yönelik bolkelerin kaldırılması ve ülkeye karşı yaptırımların sonlanmasını içeren BM başkanına mektup yazdılar. 

 

Görüldüğü gibi, Taliban liderliğindeki Afganistan halkı ve yönetim yapısının Doha görüşmesinden farklı beklentileri bulunmakta ve Taliban bu görüşmeden tanınmalarını beklerken, başta kadınlar olmak üzere muhalefet, Doha toplantısının Taliban'ı zorlamasını beklemektedir. Gerekli tedbir ve düzenlemelerle Taliban'ın kadın haklarının sağlanmasına öncelik vermesini sağlamasını istemektedir. Dolayısıyla İran  Afganistan İşleri Özel Temsilcisi ve İran İslam Cumhuriyeti'nin Kabil Büyükelçiliği Başkanı Hasan Kazemi Kumi'nin Doha toplantısına ilişkin açıklamalarına göre, İran'ın bu toplantıdaki tutumu bağımsız ve ilkelidir. Halkın ve Afganistan hükümetinin çıkarlarının da içinde saklı olduğu gerçeklerin ve gereksinimlerin derin bir şekilde temin edilmesine dayalıdır. 

İran'ın Kabil'deki büyükelçisinin de belirttiği gibi, İran İslam Cumhuriyeti kamuoyu, Taliban yönetimini yargılamak için iki ön koşul beklemektedir. Biri hükümetin anayasası, diğeri ise bu hükümetin uluslararası taahhütlere ve anlaşmalara bağlılığının somut olarak gözlemlenmesi. İran'ın stratejilerinden biri, Afganistan'daki Afganlar arası görüşmeleri desteklemek. 2001'deki Bonn Zirvesi'nden bu yana İslam Cumhuriyeti, Afganistan'da kalıcı barış ve istikrarın tesisi için diğer Afgan etnik gruplarının ülkenin siyasi gücünün geleceğinde eşit rol oynaması gerektiğini her zaman vurgulamıştır. İran İslam Cumhuriyeti'nin Taliban liderliğindeki hükümetin başından beri önem verdiği kapsayıcı bir hükümet kurma önerisi bir ideal ya da hayal değil, Afganistan'ın tüm kapasitelerini,kalkınma ve istikrar yolunda kullanma çabasıdır. Bu açıdan Taliban'ın atacağı en önemli adım da kapsayıcı bir yönetim kademesi ve hükümet ve devlet kurmasıdır. 

342/