1-Annenin Çocuk terbiyesindeki Rolü
Varis ziyaretinin bir bölümünde şehitlerin efendisi Hz. Hüseyin’e (a.s) şu şekilde hitap edilmiştir“Şehadet ederim ki sen yüce nutfelerde ve temiz rahimlerde bir nur idin.”
Aynı ziyarette Hz. Hüseyin’in mukaddes vücudu (a.s), Hatice’yi Kübra ve Fatımat'üz Zehra’nın (a.s) yanında yer almıştır: “Esselamu aleyke ya ibn-i Fatımat'üz Zehra, Esselamu aleyk ya ibn-i Haticet'el Kübra” Hz. Hüseyin (a.s), Hür b. Yezid’in başını kucağına alınca, onun heva, heves ve Ümeyye oğullarının hakimiyetinden özgür ve hür oluşunu, annesine isnat ederek : “Sen, annenin seni hür olarak adlandırdığı gibi hürsün.” Ömer b. Sa’d, Hz. Hüseyin’den (a.s) Yezid’e biat almak hususunda ısrar gösterince, İmam (a.s) kendisinin ve ashabının biat etmeyişini temiz annelere ve annelerin temiz eteklerine isnat ederek : “Pak ve tertemiz annelerin kucakları.”2-Babanın Çocuk terbiyesindeki Rolü
Allah Resulü (s.a.a): “İnnel Irka dessasun”3- Çocuğun Anne ve Baba Üzerindeki Hakları
Hz. Ali (a.s) : “Çocuğun babası üzerindeki hakkı, ona güzel isim vermesi, edebini güzelleştirmesi ve Kur’an öğretmesidir.” Allah Resulü (s.a.a) : “Çocuğun baba üzerindeki bir hakkı da ona yazmayı, yüzücülüğü, ok atıcılığı öğretmesi ve onu sadece helal ve temiz şeylerle rızıklandırmasıdır.” Allah Resulü (s.a.a) : “Çocuklarına ancak temiz rızık vermelidir.” Allah Resulü (s.a.a) : “Evladın baba üzerindeki hakkı, onu güzel bir isimle isimlendirmesi, buluğa erdiğinde onu evlendirmesi ve ona yazmayı öğretmesidir.” Bir şahıs Allah Resulüne (s.a.a), “Çocuğumun üzerimdeki hakkı nedir? ” diye sorunca, “İsmini güzel koy, güzel terbiye et ve onu güzel bir yere koy.” diye buyurmuştur. Allah Resulü (s.a.a) : “Kimin çocuğu evlenme çağına gelir ve yanında onu evlendirecek bir şey bulunur da onu evlendirmezse sonra çocuk için bir günah ortaya çıkarsa bunun günahı babanın üzerine olur.” Müminlerin Emiri Ali (a.s) : “Çocuğun, babası üzerindeki hakkı, ona güzel isim vermesi, edebini güzelleştirmesi ve Kur’an öğretmesidir.” Ensardan birisi İmam Sadık’a (a.s) şöyle dedi: “Kimin hakkında iyilik yapayım? ” İmam Sadık (a.s) şöyle buyurdu: “Anne ve babana iyilik yap.” O şahıs, “Anne babam ölmüştür” deyince İmam (a.s), “Çocuğuna iyilik yap” buyurdu. Allah Resulü (s.a.a) : “Çocuklarınızı üç haslet üzere terbiye ediniz: “Peygamberinize sevgi, peygamberin Ehl-i Beyt’ine sevgi ve Kur’an okumak.” İmam Sadık (a.s) : “Çocuk yedi yaşına kadar oyun oynasın, diğer yedi yıl Kur’an öğrensin ve diğer yedi yıl da helal ve haramı öğrensin.” Müminlerin Emiri Ali (a.s) : “Çocuklarınız ilim öğrenmelerini emrediniz.” Hakeza İmam Ali (a.s) : “Çocuklarınıza namazı öğretiniz ve buluğ çağına eriştiklerinde de namaz meselesini ciddiye almalarını sağlayınız.” Allah Resulü (s.a.a): “Çocuklar anne babasına eziyet edince, onların haklarını zayi etmiş olduğu gibi babalar ve anneler de çocukların haklarına riayet etmediği takdirde onların haklarını çiğnemiş olurlar. Anne ve babaların haklarına riayet etmek çocuklara farz olduğu gibi, çocukların anne ve babaların haklarına riayet etmesi de farz ve gereklidir.” Allah Resulü (s.a.a) : “Her kim çocuğunu öperse, Allah onun için bir iyilik yazar; her kim çocuğunu sevindirirse, Allah kıyamet günü onu sevindirir. Her kim çocuğuna Kur’an öğretirse, anne ve babası kıyamet günü onu çağırır, onlara nurdan iki elbise giydirilir; öyle ki o ikisinin nurundan bütün cennet ehli nurlanır.” Allah Resulü (s.a.a) : “Her kimin bir çocuğu varsa, onunla çocuklaşsın.” Allah Resulü (s.a.a) : “Her kimin bir kız çocuğu olur da onu edeplendirir ve onu güzel terbiye ederse ve ona öğretir ve öğretimini güzel yaparsa ve Allah’ın kendisine verdiği nimetleri de geniş tutarsa, bu onun için ateşe karşı bir engel ve örtü olmuş olur.” Allah Resulü: “İlahi takvaya riayet ediniz, çocuklarınız arasında adaletle davranınız.”“Sizin aranızda iyilik, şefkat ve adalet üzere davranılmasını istediğiniz gibi siz de çocuklarınız arasında hediye alma hususunda ayrıcalık gözetmeyin.”
“Allah çocuklar arasında hatta öpme hususunda bile adalete riayet etmenizi istemektedir.”
Allah Resulü bir şahsı iki çocuğundan birini öpüp de diğeriyle ilgilenmediğini gördüğünde ona şöyle buyurdu: “Neden öpme hususunda o ikisinin arasında adalete riayet etmiyorsun? Öpmek istiyorsan her ikisini de öp.”4-Anne ve Babanın Çocuk Üzerindeki Hakları.
“Rabbin, yalnız kendisine kulluk etmenizi ve ana babaya da iyi davranmanızı kesin bir şekilde emretti. Eğer ikisinden biri veya her ikisi, senin yanında iken ihtiyarlayacak olursa, onlara karşı “of” bile demeyesin, onları azarlamayasın. İkisine de hep tatlı söz söyleyesin. Onlara acıyarak alçak gönüllülük kanatlarını ger ve: “Rabbim! Küçükken beni yetiştirdikleri gibi sen de onlara merhamet et! ” de.”
“Bana ve ana babana şükret diye tavsiyede bulunmuşuzdur. Dönüş banadır. Ey insanoğlu! Ana baba, seni, körü körüne bana ortak koşman için zorlarlarsa, onlara itaat etme; dünya işlerinde onlarla güzel geçin; bana yönelen kimsenin yoluna uy; sonunda dönüşünüz banadır. O zaman, yaptıklarınızı size bildiririm.”
Ravi İmam Sadık’a (a.s) şöyle sordu: “Hangi amel daha üstündür?” İmam Sadık (a.s) şöyle buyurdu: “Namazı vaktinde kılmak, anne babaya iyilik yapmak ve aziz ve celil olan Allah yolunda cihat etmek.” İmam Sadık (a.s) : “Sizden birinin ölü veya diri anne babasına iyilik etmesine engel olan nedir?”Birisi, “Dünyadan göçmüş olan anne babaya karşı ne yapalım?” diye sorduğunda İmam (a.s) şöyle buyurdu: “Onların adına namaz kılsın, onların adına sadaka versin, onlar adına hacca gitsin ve onlar adına oruç tutsun.”
Emali kitabında İmam Sadık’tan (a.s) rivayet edildiği üzere Musa (a.s) arşın gölgesinde çok güzel bir yüz görünce şöyle arz etti: “Arşın başına gölge saldığı bu şey nedir? ” Kendisine şöyle hitap edildi: “Bu şahıs, anne ve babasına çok iyilik etmiştir, dolayısıyla da dosyası, laf taşımaktan ve iki kişinin arasını bozmaktan temizlenmiştir.” Altıncı İmam (a.s) : “Eğer, ölümün sizlere kolay olmasını istiyorsanız, akrabalarınıza baş vurunuz, anne ve babanıza iyilik ediniz. Bu durumda ölüm meleğinden şu söz işitilir: “Ona sıkı davranmayınız.”Yine bu iş, ömrün sonuna kadar fakirliği sizden uzaklaştırır.”Ali (a.s) : “Anne ve babanın, Allah’a isyan dışında her konudaki sözünü kabul et.”
Yedinci İmam (a.s) : “Bir şahıs, Allah Resulüne şöyle arz etti: “Bana, baba haklarını söyle.” İmam şöyle buyurdu: “Onu ismiyle çağırmaması, ondan önce yürümemeli, ondan önce oturmamalı ve ona sövülmesine sebep olmamalı.”
“Onlar: “Rabbimiz! Bize eşlerimizden ve çocuklarımızdan gözümüzün aydınlığı olacak insanlar ihsan et ve bizi, Allah’a karşı gelmekten sakınanlara önder yap” derler.” Resulullah (s.a.a): “Salih çocuk güzel kokulu cennet çiçeklerinden bir çiçektir.” Resulullah (s.a.a): “Salih çocuk Allah’ın kulları arasında bölüştürdüğü bir güldür.” Resulullah (s.a.a): “Salih evlada sahip olmak insanın mutluluğundandır.” İmam Ali (a.s): “Ben Rabbimden ne güzel yüzlü bir çocuk ve ne güzel boylu boslu bir çocuk istedim. Ben Rabbimden Allah’a itaat eden, O’ndan korkan ve kendisine baktığımda Allah’a itaat ettiğini görünce gözümün aydınlanacağı bir çocuk istedim.” İmam Sadık (a.s): “Allah’ın mümin kulundan mirası kendisi için mağfiret dileyen salih evlattır.”
10-Kız Çocuğundan Hoşlanmamaktan Sakınmak Resulullah (s.a.a):
“Kız çocuklarını kötü görmeyin. Zira onlar değerli kaynaşılan kimselerdir.” Resulullah (s.a.a): “Kız çocukları şefkatli, yardımcı ve bereketlidirler.” Resulullah (s.a.a): “Allah Tebarek ve Teala kadınlara erkeklerden daha merhametlidir. Erkek mahremi olan kadınlardan birini sevindirecek olursa Allah da kıyamet günü onu sevindirir.” İmam Sadık (a.s): “Erkek çocukları nimet, kız çocukları ise iyiliktir. Allah nimetlerin hesabını sorar, iyilikler için ise mükafat verir.”
11-Çocuklar Arasında Adalete Teşvik Resulullah (s.a.a):
“Çocuklarınız arasında (size karşı) iyilikte ve lütufta adalet üzere davranmalarını sevdiğiniz gibi siz de onlara karşı adaletli olunuz.” Resulullah (s.a.a) iki çocuğundan birini öpüp diğerini öpmeyen bir adamı görünce : “Neden o ikisi arasında eşit davranmadın?”
12-Ana Babaya İhsanda Bulunmaya Teşvik Resulullah (s.a.a) kendisine ana babanın çocuklar üzerindeki hakkı sorulunca :
“O ikisi senin cennet ve cehennemindir.” Resulullah (s.a.a) kendisine Allah nezdinde en sevimli şeyin ne olduğunu soran İbn-i Mes’ud'a : “Namazı vaktinde kılmaktır.” Ben (İbn-i Mes’ud) şöyle arzettim: “Daha sonra nedir?” Peygamber şöyle buyurdu: “Anne babaya iyilik etmektir.” Resulullah (s.a.a): “Her kim anne babasına iyilik ederse ne mutlu ona. Allah ömrünü artırmıştır.” Resulullah (s.a.a): “Allah’ın hoşnutluğu babanın hoşnutluğundadır ve Allah’ın hoşnutsuzluğu ise babanın hoşnutsuzluğundadır.” İmam Sadık (a.s): “Babalarınıza karşı iyi davranın ki evlatlarınız da size iyi davransın.” İmam Rıza (a.s): “Şüphesiz aziz ve celil olan Allah, kendisine ve anne ve babaya şükranda bulunulmasını emretmiştir. O halde her kim anne babasına şükranda bulunmamışsa Allah’a şükranda bulunmamış olur.” İmam Rıza (a.s): “Her ne kadar müşrik de olsa anne babaya (itaat) farzdır ama Allah’a isyan hususunda onlara itaat etmemek gerekir.”
13-Ölümlerinden Sonra Ana Babaya İyilikte Bulunmaya Teşvik Resulullah (s.a.a) anne babanın ölümünden sonra onlara iyilik etme hakkında sorulunca :
“Evet onlar için dua etmek, onlar için mağfiret dilemek, vefatlarından sonra vasiyetlerini yerine getirmek, akrabalarına sıla-ı rahimde bulunmak ve dostlarına saygı göstermekledir.” İmam Bakır (a.s): “Şüphesiz insan bazen anne babası hayattayken onlara iyilik eder ama öldüklerinde ne onların borcunu öder ve ne onlara mağfiret diler. Bu durumda Allah onu (Anne babaya) karşı isyankar olarak yazar bazen de insan anne babası hayattayken onlara itaat etmez ve iyilikte bulunmaz ve öldükleri taktirde borçlarını öder, onlara mağfiret diler, bu yüzden de aziz ve celil olan Allah onu iyilerden yazar.”
14-Cennet Annelerin Ayakları Altındadır Resulullah (s.a.a):
“Cennet annenin ayakları altındadır.” Resulullah (s.a.a) kendisine yapmadığım çirkin bir iş kalmamıştır acaba tövbe etmem imkanım var mıdır? diye sorulunca “Acaba anne ve babandan biri hayatta mıdır?” diye sordu. Ben (o şahıs) şöyle arzettim: “Babam hayattadır.” Peygamber şöyle buyurdu: “Git ve ona iyilik et” o şahıs gittikten sonra Allah Resulü (s.a.a) şöyle buyurdu: “Keşke annesi de hayatta olsaydı.” İmam Sadık (a.s): “Birisi Peygamberin (s.a.a) huzuruna vardı ve şöyle arzetti: “Ey Allah’ın Resulü! Kime iyilik edeyim?” Peygamber: “Annene.” O şahıs şöyle arzetti: “Daha sonra kime iyilik edeyim?” Peygamber şöyle buyurdu: “Annene.” O şahıs şöyle arzetti: “Sonra kime?” Peygamber şöyle arzetti: “Annene.” O şahıs, “Daha sonra kime iyilik edeyim?” diye sorunca Peygamber şöyle buyurdu: “Babana.”
15-Anne Babaya Eziyet İmam Sadık (a.s):
“Anne babaya en küçük saygısızlık onlara “öf” demektir. Aziz ve celil olan Allah ondan daha basit bir şey görmüş olsaydı şüphesiz ondan da sakındırırdı.” İmam Sadık (a.s) Allah-u Teala’nın “Onlara rahmet kanatlarını ger” ayeti hakkında : “Onlara sadece rahmet ve şefkat gözüyle bak. Onlara sesini yükseltme. Elini onların elinden üstün tutma ve onlardan öne geçme.” İmam Sadık (a.s) Allah-u Teala’nın “Onlara tatlı sözler söyle” ayeti hakkında : “Eğer seni dövseler “Allah sizleri bağışlasın” de.”
16-Anne Babaya İsyan Resulullah (s.a.a):
“Anne babaya saygısızlık eden evlada şöyle denir: “İstediğin şeyi (ibadeti) yap. Ama şüphesiz seni bağışlamayacağım.” Resulullah (s.a.a): “Anne babasını üzen kimse onlara isyan etmiştir.” İmam Sadık (a.s): “Anne
babaya saygısızlık etmek büyük günahlardandır. Zira Allah-u Teala itaat
etmeyen evladı mutsuz ve isyankar olarak karar kılmıştır.” İmam Sadık (a.s): “İnsanın onlara gözünü dikip sert bakması da anne babaya isyandan sayılmıştır.” İmam Sadık (a.s): “Her kim kendisine zulmeden anne ve babasına kinli gözle bakarsa Allah onun hiçbir namazını kabul etmez.” İmam Hadi (a.s): “Anne babaya isyan fakirliğe sebep olur ve insanı zillete sürükler.”