Nihai Karabağ barış anlaşmasının imzalanması için hem Ermenistan'ın hem de Azerbaycan Cumhuriyeti'nin anayasalarını değiştirmesi gerektiğine şüphe yoktur. Örneğin Ermenistan Anayasası'nda bölge ülkelerinin bazılarına yönelik toprak iddialarına yer veriliyor. Açıkçası, Ermenistan'ın Azerbaycan Cumhuriyeti'ne karşı toprak iddiası konusu gündemden kaldırılmadıkça Dağlık Karabağ nihai barış anlaşmasının imzalanması, mümkün olmayacaktır.
İlham Aliyev'in hükûmeti Erivan hükûmeti yetkililerine sürekli talepte bulunmasına rağmen, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan da bu konuda büyük adımlar atıyor. Ancak Azeri tarafı nihai Karabağ barış anlaşmasının imzalanması konusunda özel bir adım atmadı. Görünen o ki, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan hükûmetinin yetkililerinin önce Bakü'nün Azerbaycan Cumhuriyeti anayasasını referanduma sunmasını beklemesi, sonra ona göre hareket etmesi gerekiyor. Çünkü aksi takdirde İlham Aliyev hükûmetinde başka ülkelere komplo kurmakla meşgul olan yabancıların planlarına aldanabilirler.
Ermenistan Anayasası, bu ülkenin 1990 yılındaki bağımsızlığının ilanına atıfta bulunmaktadır. Bu bildiride ise Dağlık Karabağ Özerk Bölgesi'nin Sovyet Ermenistan'ına ilhakına ilişkin 1989 tarihli yasaya atıfta bulunulmaktadır. Ayrıca o dönemin en yüksek otoritesi olan Sovyetler Birliği Yüksek Konseyi de söz konusu eylemi derhâl iptal etti.
Buna rağmen Nikol Paşinyan'ın aşırı esnekliği ve Ermenistan anayasasını değiştirme konusundaki kişisel isteği, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in Erivan'dan beklentilerini artırdı.
Nikol Paşinyan geçtiğimiz günlerde Ermenistan'ın mevcut anayasasını bir kez daha eleştirmiş ve bu hükümler Ermenistan anayasasında kaldığı sürece Ermenistan ile Azerbaycan Cumhuriyeti arasında asla barışın sağlanamayacağını açıklamıştı.
Bu konular, Ermeni Anayasası'nın değiştirilmesi konusunda Millet Meclisi ve Erivan medyasında ciddi tartışmalara neden oldu.
Ermenistan'da anayasa değişikliği referandumuna ilişkin sıcak tartışmalara rağmen bu ülkenin yeni anayasa taslağının sunulup sunulmayacağı belli değil.
Bu bağlamda uluslararası hukuk alanında Ermeni uzman "Ara Hazmalian" şöyle diyor:
"Hiçbir devletin uluslararası bir anlaşma kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmekten kaçınmak için anayasa dâhil yerel yasalara başvuramaması uluslararası hukukun temel bir ilkesidir. Ama her uluslararası anlaşmanın mutlaka onaylanması gerektiği, anayasaya aykırı olması durumunda onaylanamayacağı da bir gerçektir.”
Geçtiğimiz hafta Paşinyan bir kez daha mevcut anayasayı eleştirdi ve şunları duyurdu:
“Bu hükümler orijinal kanunda kaldığı sürece Ermenistan ile Azerbaycan Cumhuriyeti arasında asla barış sağlanamayacaktır.”
Ermenistan'da ülke anayasasının değiştirilmesine ilişkin tartışmalar göz önüne alındığında, savaşan taraflar arasında Karabağ barış anlaşmasının bu yıl imzalanması pek mümkün görünmüyor.