Eyyami Fatıma / Fatıma Günleri

Eyyami Fatımiye (Arapça: أیام الفاطمیه ; Fatıma günleri) veya Fatımiye, Şiaların Hz. Fatıma Zehra’nın (selamullahi aleyha) şehadet günleri münasebeti ile yas ve matem tuttukları günlerin adıdır.

Hz. Fatıma’nın (s.a) şehadet günü tam olarak belli olmadığı için Hz. Fatıma için takvimde üç şehadet günü kayıtlıdır. Irak ve özellikle Necef Şiaları arasında üç gün, İran’da ise iki gün (13 Cemaziyelevvel ve 3 Cemaziyelahir) Hz. Fatıma’nın (s.a) şehadeti unvanı ile matem tutulmaktadır. Bugünlere “Birinci Fatıma günleri” ve “İkinci Fatıma Günleri” denmektedir.

Tarihi olarak 3 Cemaziyelahir daha meşhurdur. Bugün İran’da matem günü unvanı ile resmi tatildir ve Kum’daki bazı taklit merciler (taklit edilen müçtehitler) yaya olarak matem meclislerine katılmaktadırlar.

Rivayetlerdeki Farklılık

Hz. Zehra’nın (s.a) şehadet günü farklı tarihi nakiller ve İmamlardan nakledilen çeşitli rivayetlerden kaynaklı olarak farklılıklar arz etmektedir. Bazıları Hz. Fahri Kâinat Efendimizin (s.a.a) vefatından kırk gün, bazılar yetmiş iki gün, bazıları yetmiş beş gün, bazıları doksan beş gün, bazıları üç ay ve bazıları altı ay sonra olduğunu belirtmişlerdir.(1)

Birinci Fatıma Günleri

Bazı tarihi nakillere göre Hz. Fatımatu’z Zehra (s.a) Hz. Resulü Kibriya Efendimizin (s.a.a) vefatından yetmiş beş gün sonra 13 Cemaziyelahir’de şehit olmuştur.(2) Şialar bugüne ve bundan birkaç gün önce ve sonrasına birinci Fatıma günleri demektedir.

Şiaların yaşadıkları bazı coğrafyalarda Hz. Sıddıka-ı Tahire selamullahi aleyha için matem merasimleri birinci Fatıma günlerinden başlamakta ve ikinci Fatıma günlerine kadar sürmektedir

Şialar arasında bugünlerde cami, mescit, takke, hüseyniye ve evlerde mersiyeler okunmakta ve ağıtlar yakılarak Hz. Fatıma mazlumca şehadetinden ötürü gözyaşı dökülerek anılmaktadır.

İkinci Fatıma Günleri

Ebu Basir’in İmam Cafer Sadık’tan aleyhi selam naklettiği bir rivayete göre Hz. Fatıma Zehra (s.a) Cemaziyelahir ayının üçünde Cumartesi günü şehit olmuştur.(3)

Hz. Fatıma için matem günlerinin en yoğunu genellikle ikinci Fatıma günlerinde gerçekleşmektedir. Havza İlimlerinin Kum’da Ayetullah Hacı Şeyh Abdulkerim Hairi tarafından tesis edilmesinin ardından Fatıma günleri matem ihya olmuştur.(4)

İran’da Tatil

İran İslam Cumhuriyeti, hicrî şemsi 1379 (2000) yılında aldığı bir kararla Cemaziyelahir ayının 3’ünü Hz. Fatıma’nın (s.a) şehadetinden dolayı resmi tatil ilan etmiştir.

Taklit mercilerden Ayetullah Şeyh Hüseyin Vahit Horasani, zamanın cumhurbaşkanı Seyyid Muhammed Hatemi’ye sunduğu bir öneri ile bugün (3 Cemaziyelahir) İran devleti tarafından Hz. Fatıma’nın şehadet günü unvanı ile resmi tatil ilan edilmiştir.(5)

Bugünün tatil ilan edilmesinin ardından Fatımiye günleri matem törenleri daha çok yaygınlık kazanmıştır. Bazı taklit merciler Ehlibeyt dostları ve Şialarla birlikte toplu olarak matem yürüyüşlerine katılmaktadır. Bu yürüyüşler Meşhed’de İmam Rıza (a.s) türbesinde, Kum’da ise Hz. Fatıma Masume’nin (s.a) türbesinde sona ermektedir.(6)

Matem Süresi

Şia geleneklerinde matem için özel bir süre yoktur. Muharrem ayının ilk on gününde tutulan on günlük matem için rivayetlerde bir tavsiye bulunmamaktadır. Allah Resulülünün (s.a.a) kızının yüce makamı, Müminlerin Emiri Hz. Ali’nin (a.s) hakkını savunurken şehit olması ve başına gelen musibetler bu geleneğin Şialar arasında yayılmasına neden olmuştur.

Bu iki on günün zamanı da şehirden şehre farklılıklar arz etmektedir, ancak genel olarak 75 gün görüşüne göre Cemaziyelevvel’in onundan yirmisine kadar birinci Fatıma Günleri ve 95 gün görüşüne göre Cemaziyelahir’in evvelinden onuna kadar ikinci Fatıma günleri olarak geçmektedir.(7) Bazı taklit merciler, her iki Fatıma günü için de üç gün matem tutulması tavsiyesinde bulunmaktadır. Şöyle ki birinci Fatıma Günleri için Cemaziyelevvel ayının 13, 14 ve 15’inde; ikinci Fatıma Günleri için ise Cemeziyelahir ayının 1, 2 ve 3’ünde matem tutulmalıdır.(8)

ABNA24.COM

wikishia.net

Dipnotlar

1. Bkz. Nezeri Münferid, s. 427- 431.

2. Kuleyni, c. 1, s. 241, h. 5.

3. Taberi, s. 134.

4. Razevi, s. 151- 154.

5. Fars Haber Ajansı.

6. ABNA Haber Ajansı.

7. Şehr-i Sual.

8. Ferda Haber Ajansı.

Kaynaklar