Ehlibeyt (a.s) Haber Ajansı ABNA- Kumeyl Duası (Arapça: دعاء كميل); Kumeyl b. Ziyad en-Nahai’nin Hz. Ali’den (a.s) rivayet ettiği bir duadır. Bu dua Allah-ı tanıma ve günahların bağışlanması talebi noktasında engin ve yüce maarifleri içermektedir. Allame Meclisi (r.a) Kumeyl duasını en iyi dualardan biri saymıştır. Kumeyl Duasını Şialar Şaban ayının on beşinci gecesinde ve yine her Cuma gecesinde (Perşembe gününün akşamında) okumaktadır.
Kumeyl b. Ziyad’ın Hayatı
Nahai kabilesinden olan Kumeyl b. Ziyad b. Nehik en-Nahai Allah Resulünün (s.a.a) ashabının tabiinlerinden ve İmam Ali (a.s) ve İmam Hasan’ın (a.s) has yaranlarındandır. Ömrünün 18 yılını peygamber efendimizin (s.a.a) döneminde geçiren Kumeyl, Hz. Ali’nin (a.s) hilafetinin ilk günlerinde İmam Ali’ye (a.s) biat eden ve Sıffin savaşı gibi İmam Ali’ye karşı başlatılan savaşlara katılan Şialardan biridir. Emire’l Müminin’in sırrı (sır arkadaşı) olarak da bilinen Kumeyl, üçüncü halife Osman zamanında Kufe’den Şam’a sürgün edilen on kişiden biriydi.[1] Kumeyl b. Ziyad hicri kameri 82 yılında Haccac b. Yusuf Sakafi’nin emriyle öldürüldü.[2]
Duanın Senedi ve Bu İsmi Almasının Sebebi
Kumeyl duasının kaynağı Şeyh Tusi’nin “Misbahu’l Müteheccid” kitabıdır.[3] Şeyh Tusi bu duayı Hızır Duası olarak Şaban ayı amelleri bölümünde zikretmiştir. Şeyh Tusi, “Rivayet edildiği üzere Kumeyl b. Ziyad en-Nahai, İmam Ali’yi (a.s) Şaban ayının on beşi gecesinde secde halinde bu duayı okurken görmüş” dedikten sonra meşhur Kumeyl duasını nakletmektedir. Seyyid b. Tavus İkbalu’l Amal’da[4], Allame Meclisi Zadu’l Mead kitabında[5] ve aynı şekilde Kef’emi[6] Şaban ayının on beşinci gününün amellerinde bu duayı getirmişlerdir. Şeyh Abbas Kummi de Mefatihu’l Cinan[7] kitabında Kumeyl duasını Misbahu’l Müteheccid kitabından nakletmiştir. Allame Meclisi[8] Kumeyl duasını duaların en iyisi olarak tanıtmıştır.
Bu duanın bu adla isimlendirilmesinin sebebi ise bu duayı Kumeyl’in Hz. Ali’den (a.s) nakletmesinden dolayıdır.
Kumeyl Duasının İçeriği
Kumeyl duası, Allah-ı tanıma ve günahların bağışlanması talebi noktasında engin ve yüce maarifleri içermektedir.
İmam Ali (a.s) bu duaya Allah’ın adıyla başlamakta ve daha sonra birkaç satırda Allah’ın rahmet, kuvvet, ceberut, izzet, azamet, saltanat, zat, esma, ilim ve ilahi nuruna ant ve yemin vermektedir. Daha sonra “یا نُورُ یا قُدُّوسُ یا أَوَّلَ الْأَوَّلِینَ وَ یا آخِرَ الْآخِرِینَ” (Ey Nur, ey Kutlu, ey evvellerin evveli ve ey ahirlerin ahiri!) cümlesiyle Allah’a nida etmekte ve insanoğlunun amellerinin etki ve sonuçlarını hatırlatarak Allah-u Teâla’dan af ve bağışlanma talep etmektedir.
Müminlerin Emiri (a.s) duanın devamında, Allah’a onun zikriyle yakınlaşmayı istemekte, Allah’ı şefaatçisi kılarak Allah’tan cömertliği hakkına kendisine yaklaştırmasını niyaz etmektedir. Şükrünü eda etmeyi öğretmesini, zikrini ilham etmesini, Allah'tan huzu ve huşu talep etmekte ve kullanmış olduğu ibarelerle Allah’a olan iştiyakını ona ibraz etmektedir.
Duanın devamında Allah’ın âlem üzerindeki saltanat ve etkisine işaret etmekte ve bazı cümlelerle Allah’ı hata ve kabahatleri örten bağışlayıcı olarak tanıtmaktadır.
İmam Ali (a.s) duanın diğer paragraflarında, Allah’ın ayıpları örten (settare’l uyub) olduğunu ve belaların def edilmesi, hatalardan korunması, kulun temcid ve övgüye layık olmadığını beyan etmekte ve acizlik, eksiklik, kötü halli olma, belaların ağırlığı, zorluklar, başarısızlıklar ve kusurlara değinerek onlardan Allah katında şikâyet etmekte ve ilahi lütuf ve keremden onların ortadan kalkması için yardım dilemektedir. Aynı şekilde Allah’ın izzetine tevessül ederek ondan bazı isteklerde bulunmakta ve nefsin aldatmasına ve şeytanın tezyinine değinmektedir. Ardından yaratıcının ezeli lütfuna değinilerek Allah’ın, vahdaniyetine inananları ve ibadet edenleri cehennem ateşinde yakmayacağını eklemektedir.
İmam Ali (a.s) daha sonra dünya belaları ile ahiret azabını mukayese ederek şöyle buyurmaktadır: “Ey Mabudum, Ey Seyyidim, Mevlam ve Rabbim! Azabına tahammül edebilecek olsam bile, senin ayrılığına nasıl dayanabilirim? Diyelim ki ateşinin hararetine dayandım, ama keremine nazar etmekten mahrum olmama nasıl sabredeyim?” Ardından mümin kulun ilahi rahmete olan ümidine işaret ederek şöyle buyurmaktadır: “Mümin olan bir kimse, fasık olan kimseyle bir olur mu?” Duanın sonunda ise Allah’a sıfatları ile nida ederek Allah’tan bazı isteklerini talep etmektedir.
Kumeyl Duasını Okumanın Sevabı
Seyyid İbn Tavus İkbalu’l Amal[9] kitabında, Şeyh Tusi’nin Misbahu’l Müteheccid kitabındaki sözlerini zikrettikten sonra başka bir rivayet daha nakletmektedir ki o rivayette Kumeyl b. Ziyad şöyle söylemekte: “Günlerden bir gün mevlam Hz. Ali (a.s) ve ashabından bir grupla birlikte Basra şehri mescidinde oturuyorduk. Hz. Ali’den (a.s) “Her sağlam iş, o gecede kararlaştırılır.”[10] ayetinin manası hakkında sorulması üzerine İmam (a.s) şöyle buyurdu: O gece Şaban ayının on beşinci gecesidir. Ali’nin canı elinde olan Allah’a andolsun ki, her kulun yılsonuna kadar başından geçecek olan iyi (hayır) ve kötü işlerin tümü Şaban ayının on beşinci gecesinde taksim edilir (belirlenir). Kim bu geceyi ibadetle ihya eder (uyanık kalır) ve Hz. Hızır duasını okursa, kesinlikle onun duası kabul olur.”
Kumeyl şöyle devam etmekte: Daha sonra Hz. Ali (a.s) evine döndü. Ben de geceleyin evine gidip kapısını çaldım. Beni görünce: “Niçin geldin?” dedi. Cevabında: “Hz. Hızır’ın duasını istemek için huzurunuza geldim” dedim. İmam (a.s): “Otur” diye buyurdu. Daha sonra bana hitaben şöyle buyurdu: “Ey Kumeyl! Bu duayı ezberlediğinde, her Cuma gecesinde, olmazsa ayda bir kere, o da olmazsa yılda bir kere, o da olmazsa ömründe bir defa bu duayı oku; onu okuman işlerinde sana kifayet edecektir. Allah sana yardım edecek, rızkın artacak ve de Allah'ın mağfiretinden ayrı düşmeyeceksin. Ey Kumeyl! Uzun bir zaman bizimle birlikte olman ve yapmış olduğun hizmetler, seni böyle büyük bir nimet ve kerametle yüceltmeme sebep oldu.” Sonra da “Yaz” diye buyurdu ve duayı bana aktardı.
Fıkhi Hüküm (Ahkam)
Hayız veya cünüp olan biri “Kumeyl” duasını okumak isterse, ihtiyat gereği duadaki “أَفَمَن کانَ مُؤْمِنًا کمَن کانَ فَاسِقًا لَّا یسْتَوُونَ”[11] (Efe men kane müminen keman kane fasıkan la yestevun) bölümü okumamalıdır; zira duanın bu bölümü Secde surenin bir cüzüdür.[12] Ancak bazı fakihler hayız ve cünüp birinin bu ayeti okumasını haram bilmektedirler.[13]
Kumeyl Duasının Zamanı
Seyyid b. Tavus’un İkbalu’l Ama’l[14] kitabında söylediğine göre, Kumeyl duası Şaban ayının on beşinci gecesi ve Cuma gecesinde okunmaktadır. İran’da da genel olarak Şialar bu duayı Şaban ayının on beşinci gecesi ve Cuma geceleri mezhebi mekanlarda toplu olarak okumaktadırlar.
Kumeyl Duasının Şerh ve Tercümeleri
Kumeyl duasının bazı şerh ve tercümeleri şunlardan ibarettir:
1- Tercümeyi Duayı Kumeyl; Allame Muhammed Bakır Meclisi.
2- Şerhi Duayı Kumeyl; Ez-Zeri’e kitabının yazarı ile aynı dönemde yaşayan Mirza Ebu’l Hasan Lari’nin kaleminden. Bu kitap Allame Meclisi’nin Zadu’l Mead kitabının haşiyesinde basılmıştır.
3- Şerhi Duayı Kumeyl; Hacı Molla Hadi Sebzevari’nin öğrencilerinden Mevla Abdullah Sebzevari’nin eseri (vefat: 1324).
4- İmam Ali b. Ebi Talip’in Kumeyl duası; Kumeyl duasının tercüme ve şerhini içeren bu kitap 1351 yılında basılmıştır.
5- Şerhi Duayı Kumeyl; Hacı Sebzevari’nin öğrencilerinden Mirza Abbas Darabi’nin eseri.
6- Enisu’l Leyl der Şerhi Duayı Kumeyl; Merhum Hacı Muhammed Rıza Kelbasi.
7- Duayı Kumeyl ve Nudbe; Kumeyl duasının vezinsiz tercümesi olan bu kitabı Ebu’l Kasım Emin Zade kaleme almış ve Tahran’da basılmıştır.
8- Tercümeyi Duayı Kumeyl; Agabozork Tahrani’nin muasırlarından Mevlevi Makbul Ahmet kaleme almıştır.
9- Kumeyl Duasının tercümesi; İngilizce olan bu eseri Ez-Zerie kitabının muasırı olan Seyyid Rezi Hindi yazmıştır.
10- Kumeyl duası ve şerhi; Muhammed Ali Müderris Çahardehi’nin eseri (vefat: 1334).
11- Kumeyl duasının Arapça ve Farsça şerhi; Muhammed İbrahim Sebzevari (vefat: 1291).
12- Şerhi Duayı Kumeyl; Huccet Mamgani’nin oğlu Mirza Ebu’l Kasım’ın eseri (1285 - 1321).
13- Şerhi Duayı Kumeyl; Seyyid Ebu’l Mekarim Musevi Zencani (vefat: 1320).
14- Miftahu’l Murad; Kumeyl duasının şerhi.
15- Kumeyl Duasının Şerhi; Mirza Muhammed Ali Reşti Necefi (vefat: 1334).
16- Şerhi Duayı Kumeyl; Mirza Muhammed Tenkabeni.
17- Şerhi Duayı Kumeyl; Muhammed Necef Kermani Meşhedi (vefat: 1292).
18- Şerhi Duayı Kumeyl; Mirza Yusuf Hansari.
19- El-Misbahu’l Munir; Mirza Ali Mişkini.
20- Kumeyl ve Niyayiş; Şeyh Abbas Muhbir Dizfuli.
21- Ahengi Niyayiş; Şeyh Ahmed Recebi İsfahani.
22- Dermanı Ruh ve Revan; Şeyh Muhammed Bakır Melbubi.
23- Şerhi Duayı Kumeyl; Ebu Turab Hudayi.
24- Kumeyl Mahremi Esrarı Emiru’l Mu’minin.
25- Nefahatu’l Leyl der Şerhi Duayı Kumeyl; Muhammed Rıza Kelbasi. Bu kitabın yazılışı hicri kameri 1375 yılında Mukaddes Meşhed şehrinde tamamlandı.
26- Fi Rihabı Duayı Kumeyl; Seyyid Muhammed Hüseyin Fazlullah.
27- Ali ve Kumeyl; Ahmed Zümridiyan.
28- Şerhi Duayı Kumeyl; Hüseyin Ensariyan.
29- Zemzemei Aşigan; Lütfullah Meysemi.
30- Tercümeyi Duayı Kumeyl; Şehid Mustafa Çamran.
31- Duayı Kumeyl; Kumeyl duasının tercümesi ve kısa şerhi, Mahmud Beheşti.
32- Niyayişi Arifan; Niyayişi Arifan; Şerhi Hikmet ve Maneviyeti Şii der Duayı Kumeyl, Muhammed Fenayi Eşkuri.[15]
ABNA24.COM
İlgili Bağlantılar
Kumeyl Duasının Arapçası, Türkçe Okunuşu ve Tercümesi
İmam Humeyni’nin Kumeyl ve Münacatı Şabaniye’ye olan İlgisi
Kumeyl Duasını Online olarak Dinlemek için Tıklayınız
-------------------------------------------------------------------
Kaynakça
[1] Tarihi Taberi (tercüme), c. 6, s. 2195 – 2199.
[2] Nazım Zade Kummi, s. 1011- 1018.
[3] Tusi, Misbahu’l Müteheccid, s. 584.
[4] İbn Tavus, İkbalu’l Amal, s. 220.
[5] Allame Meclisi, Zadu’l Mead, s. 60.
[6] Kef’emi, Beledu’l Emin, s. 267; Misbah, s. 737.
[7] Kummi, Mefatihu’l Cinan, s. 112.
[8] Allame Meclisi, Zadu’l Mead, s. 60.
[9] İbn Tavus, İkbalu’l Amal, s. 220.
[10] Duhan Suresi; 4.
[11] Secde Suresi; 18.
[12] Yezdi, Urvetu’l Vuska, c. 1, s. 513 - 514.
[13] İmam Humeyni, Talikatu ala Urvetu’l Vuska, s. 141; Tovzihu’l Mesaili Meracii.
[14] İbn Tavus, İkbalu’l Amal, s. 220.
[15] Eşkuri, Niyayişi Arifan, s. 87 ila 89.
Bibliyografi
İbn Tavus, İkbalu’l Amal, Beyrut, baskı E’lami, 1417 / 1996.
Humeyni, Ruhullah, Talikatu ala Urvetu’l Vuska, Tahran, Müessesei Neşr ve Tenzimi Asarı İmam Humeyni, 1386 / 1428.
Tusi, Muhammed b. Hasan, Misbahu’l Müteheccid, Beyrut, baskı Alaeddin E’lami, 1418 / 1998.
Fenayi Eşkuri, Muhammed, Niyayişi Arifan; Şerhi Hikmet ve Maneviyeti Şii der Duayı Kumeyl, Kum, Şia Şinasi, 1386.
Kummi, Abbas, Mefatihu’l Cinan, Tahran, Merkezi Neşri Ferhengiyi Reca, 1369.
Kef’emi, İbrahim b. Ali, el-Biladu’l Emin ve’d Der’u’l Hasin, Beyrut, baskı Alaeddin E’lami, 1418 / 1997.
Kef’emi, İbrahim b. Ali, el-Misbah, Beyrut, baskı Alaeddin E’lami, 1414 / 1994.
Meclisi, Muhammed Bakır, Zadu’l Mead, Beyrut, baskı Alaeddin E’lami, 1423 / 2003.
Muhammed Kazım, Yezdi, Urvetu’l Vuska, c. 1, Kum, Camiayı Müderrisin, 1417.
Nazımzade Kummi, Seyyid Askar, Ashabı İmam Ali (a.s), Kum, Bustanı Kitap, birinci baskı, 1386.