Ehlibeyt (a.s) Haber Ajansı ABNA - Bu metotların her birisi muteber olabilir, bizi maksada ulaştırabilir veya tam aksine hatalı olabilir, muteber olmayabilir. Bundan dolayı muteber tefsirin kriterlerinden ayrıca bir fasılda bahsettik. Bu bölümde daha çok her metodun şekil ve yöntemini inceleyerek eleştiride bulunacağız.
1- Kur’an’ı, Kur’an ile tefsir etmek: Kur’an’ı, Kur’an ile tefsir etmek, Masum imamlar (a.s.) zamanında dahi Ehl’i Sünnet ve Şia müfessirleri arasında geçmişi olan çok yaygın bir metottu. Yani Kur’an’ı, Kur’an ile tefsir ederek, her ayetin manasını o ayet veya diğer ayetler üzerinde düşünerek elde etmek.
2-Kuran’ı akıl ile tefsir etmek: Akli dayanaklardan yararlanmak ve medet ummak, tüm akıl sahiplerince Kur’an’ı anlamada kabul gören bir metottur. Kur’an tefsiri aklın açık hükümlerine ve dayanağı kesin olan akli hükümlere muhalif olmamalıdır.
3-Kur’an’ı hadis ile tefsir etmek: Kur’an tefsirinde hadislerin en önemli kaynak oluşunda şüphe yoktur. Bunun delili de mütevatir Sakaleyn hadisidir. İslam peygamberinin (s.a.a.) vahyi açıklayıp tefsir ettiği şekilde Ehl’i Beyt de (a.s.) Kur’an müfessirleridir.
4- Kur’an ayetlerini, yeni ilimler veya Bilimsel tefsir metodu ile tatbik etmek: Bu tefsir metodu birkaç şekilde uygulanmıştır.
a-Bilimi istihdam etmek.
b-Kur’an ayetlerini bilim ile tatbik etmek ve bilimi Kur’an’ın zahirine dayatmak. Yeni bir bilimsel teori ve görüşü Kur’an ayetlerinin zahiriyle muvafık bulduklarında kesin olarak onu Kur’an’a nispet vermek.
c-Kur’an’ın zahirinden ilimleri elde etmek: Özellikle geçmişte ki bazı tefsirciler tüm ilimleri Kur’an ayetlerinden elde etmeye çalışmışlardır.
5- Kur’an’ı Kerim’in konularına göre tefsir yöntemi.
6-Kendi görüşüne uyarak tefsir etmek: Kendi görüşüne dayalı tefsir yöntemi her zaman hadislerde azap vaat edilen ve kınanan bir tefsir metodudur ve herkeste buna duçar olabilir!
7- Kur’an’ı Kerim’in şifreli tefsir yöntemi: Şifreli tefsir veya şifre dilinin kullanımı, tefsir metinlerinde benzetme, uzun zamandan beri insanlar arasında yaygınlaşmış, ancak konular bazen efsanevi ve sembolik olarak manalandırılmıştır.
8- İçtihadi tefsir yöntemi: Şartlara sahip olan müfessirin ayetlere, hadislere, akli dayanaklara ve tefsirin diğer kaynaklarına başvurduktan sonra elde ettiği bir tefsir yöntemidir. İçtihadi tefsirde kat edilmesi gereken merhaleler aşağıdakilerden ibarettir:
1- Her ayetin müfredatının manasını araştırmak.
2- Her bir Kur’an ayetinin muhtelif kıraatlerini araştırmak.
3- Her ayetin terkibini araştırmak.
4- Her ayetten önce ve sonraki ayetin araştırılması.
5- Müteşabih ayetleri araştırmak.
a-Lafız veya lafızların incelenmesi.
b-Ayetin konusunun araştırılması.
6 - Her ayetin iniş sebebinin araştırılması.
7- Muhkem ve Müteşabih ayetlerin incelenmesi.
8- Nasıh ve Mensuh ayetlerin incelenmesi.
9- Şia ve Sünni eski tefsir kitaplarına başvurmak.
10- Tevrat ve İncil’e başvurmak.
11- Peygamber (s.a.a.) ve Ehl’i Beyt’in (a.s.) rivayetlerine başvurmak.
12-Bilimsel kesin akli dayanakları göz önünde bulundurmak.
Tefsir Yöntemlerinin Neticesi
Diğer tefsir metotları, tefsirin bir yönünü dikkate almıştır. Ancak içtihadi tefsirde imkân dâhilinde tefsirin tüm yönleri göz önünde bulundurulmaktadır. Bu tefsir yöntemi Kur’an’ı, Kur’an, Kur’an’ı, hadis ve Kur’an’ı, akıl ile tefsir eden metotları kapsamaktadır.
Ali Haydar Veziroğlu
ABNA24.COM