Uluslararası Ehl-i Beyt (a.s) Haber Ajansı – ABNA: Etiyopya güvenlik ve istihbarat birimleri, Temmuz ortasında şaşırtıcı bir operasyonla 82 kişiyi IŞİD bağlantısı şüphesiyle ülke genelinde gözaltına aldı. Bu olay, IŞİD’in Doğu Afrika’daki artan faaliyetlerine yeniden dikkat çekti. Örgüt, Sahel bölgesinde zaten ciddi bir tehdit oluştururken, Doğu Afrika’da da Somali, Kongo ve Mozambik gibi ülkelerde aktif kollarıyla bölgedeki istikrarı sarsıyor ve çevre ülkelere yayılma potansiyeli taşıyor.
IŞİD’in Afrika’ya Yönelişi
IŞİD, Suriye ve Irak’taki ağır yenilgilerinin ardından stratejik bir dönüşüm geçirdi. Lahey’deki Uluslararası Terörle Mücadele Merkezi’nin yayımladığı bir değerlendirme, örgütün 2019’dan itibaren yapısal ve operasyonel değişikliklere gittiğini ve merkezi olmayan, bağımsız hareket eden bölgesel kollara dayalı bir ağ kurduğunu gösteriyor. Bu yeni yapı, örgüte daha fazla esneklik ve dayanıklılık sağlıyor. ABD Ulusal Terörle Mücadele Merkezi Başkanı Bert Holmgren, “IŞİD açıkça Afrika’yı öncelik haline getirdi. Afrika’daki IŞİD tehdidi, ABD çıkarları için uzun vadeli en büyük tehditlerden biri olabilir,” diyerek tehlikenin ciddiyetine vurgu yaptı.
Somali’de IŞİD: Stratejik Bir Üs
Somali, zayıf yönetim, köklü kabile ayrışmaları ve stratejik konumuyla IŞİD için elverişli bir zemin sunuyor. Güvenlik ve barış inşası uzmanı Mustafa Hasan’ın analizine göre, Somali’nin bu özellikleri, IŞİD’in ülkeyi bir üs haline getirmesine olanak tanıyor. Washington Enstitüsü’nün raporuna göre, Somali’nin Yemen ve Kızıldeniz’e yakınlığı, lojistik avantajlar sağlıyor. Ekonomik kriz ve merkezi kontrolün zayıflığı, IŞİD’in yerel silahlı gruplarla birleşerek ve mali-stratejik destek sunarak etkisini artırmasına imkan veriyor.
2015’te El Şebab’dan ayrılarak kurulan IŞİD Somali kolu, 2018’de resmen tanındı. Örgüt, özellikle Puntland eyaletindeki dağlık Bari bölgesinde faaliyet gösteriyor. ABD kaynaklarına göre, bu kolun üye sayısı 700 ila 1500 arasında değişirken, Soufan Merkezi bu rakamı yaklaşık 1000 olarak tahmin ediyor. Örgüt, yabancı savaşçıları da çekmeyi başardı. IŞİD Somali’nin liderleri arasında Abdulqadir Mumin (kurucu ve lider), Abdurrahman Fahiye İsa (operasyon komutanı) ve ABD tarafından terörist ilan edilen Abdulwali Mohammed Yusuf (mali işler sorumlusu) yer alıyor.
Kongo’da IŞİD: ADF’den Türeyen Tehdit
Kongo’daki IŞİD kolu, Uganda kökenli “Birleşik Demokratik Güçler” (ADF) adlı isyancı gruptan doğdu. 2017’de bu grubun bir kolu IŞİD’e biat etti ve 2019’da Suriye’deki IŞİD liderliği tarafından Musa Baluku’nun komutasında resmi bir kol olarak tanındı. Grup, özellikle Kivu ve Ituri eyaletlerinde aktif ve Uganda’ya da yayılmış durumda. Resmi tahminlere göre üye sayısı 500 ila 1500 arasında. Üyelerin çoğu Burundi, Tanzanya, Somali ve Kenya’dan, ancak lider kadrosunun üçte biri Uganda kökenli. Mart 2021’de ABD Dışişleri Bakanlığı, bu grubu ve liderini küresel terörist olarak ilan etti.
Mozambik’te IŞİD: Şiddetin Yükselişi
Mozambik’teki IŞİD kolu, 2017’de “El Sünne ve’l Cemaat” ya da “Hareket El Şebab” adıyla ortaya çıktı ve aşırı şiddetiyle tanındı. 2018’de IŞİD’in Orta Afrika koluna bağlıyken, 2022’de bağımsız bir kol olarak tanındı. Grup, kuzeydeki Cabo Delgado eyaletinde, özellikle Macomia, Mocimboa da Praia ve Palma bölgelerinde aktif. Üye sayısı 2020’de 2500 iken, askeri operasyonlar nedeniyle 300-1000’e geriledi. Grup, 2007’den beri var olan yerel Selefi cihat ağlarından türedi.
IŞİD’in Stratejileri ve Finansmanı
IŞİD’in Doğu Afrika’daki kolları, yerel dinamiklerden yararlanarak üye topluyor. Mozambik’te Mwani ve Makua etnik gruplarındaki memnuniyetsiz gençleri, sosyal eşitsizlik, yoksulluk ve etnik-dini ayrımcılık üzerinden çekiyor. Somali’de ise “hicret”, “meded” ve “temkin” gibi kavramları kullanarak ülkeyi yabancı savaşçılar için güvenli bir sığınak olarak sunuyor.
Finansal açıdan, IŞİD’in Afrika kolları örgütün küresel ağında önemli bir rol oynuyor. Somali kolu, 2022’de yaklaşık 6 milyon dolar gelir elde etti ve bu parayı saldırılar düzenlemek ile diğer kollara destek için kullandı. Soufan Merkezi, Somali’yi IŞİD’in küresel finans ağının kilit bir halkası olarak tanımlıyor. Kongo’da ise altın madenlerinden ve el işçiliğiyle yapılan madencilik projelerinden vergi alarak gelir sağlıyor. ABD Hazine Bakanlığı’nın Şubat 2024 raporuna göre, Afrika’daki düşük terörle mücadele baskısı, IŞİD’in bu kıtaya finansal bağımlılığını artırıyor. Kripto para kullanımı da giderek yaygınlaşıyor.
Bölgesel ve Küresel Tehdit
IŞİD’in Doğu Afrika’daki faaliyetleri, bölge ülkeleri için ciddi güvenlik sorunları yaratıyor. ABD Dışişleri Bakanlığı’na göre, Kongo’daki IŞİD faaliyetleri 2020-2022 arasında %210 arttı ve sınır ötesi operasyonları büyük bir tehdit oluşturuyor. Etiyopya’da yakalanan 82 IŞİD üyesinin Somali’deki Puntland’da eğitim aldığı ve lojistik, finans, istihbarat ve üye toplama gibi alanlarda çalıştığı belirtildi.
Siyasi açıdan, IŞİD’in faaliyetleri hükümetlerin otoritesini zayıflatıyor ve güvenlik boşluklarını kullanarak alternatif yapılar kuruyor. Bu durum, ulus inşası süreçlerini baltalarken, bölgesel istikrarı ciddi şekilde tehdit ediyor. IŞİD’in Afrika’daki sessiz yayılımı, sadece bölge için değil, küresel güvenlik için de sınırları aşan bir tehlike olarak öne çıkıyor.
yorumunuz