Tahran ve Bişkek’in, İkili İlişkilerin Geliştirilmesi Planları

Ehlibeyt (as) Haber Ajansı ABNA - Kırgızistan Ekonomi Bakanı Sanjar Mukanbetov, İran İslam Cumhuriyeti'nin Bişkek yeni büyükelçisi Said Harrazi ile görüşmesinde ülkesinin Tahran ile özellikle de ekonomi alanındaki işbirlikleri arttırma isteğine vurgu yaptı. Kırgızistan ekonomi bakanı ayrıca İranlı şirketler ile işbirliğine de ilgi duyduklarına değinerek İran'ın Rezevi Horasan ilinin, Koronavirüs ile mücadele doğrultusunda Bişkek'e yaptığı insani yardımlarından dolayı teşekkür etti.

İki ülkenin özellikle de ekonomi, ticaret ve turizm alanındaki karşılıklı işbirliklerinin olumlu yönde geliştiği bir dönemde, Tahran ve Bişkek arasındaki ilişkilerin  gelişme sürecinden söz edilmektedir.
Tahran ve Bişkek makamlarının karşılıklı çabalarına rağmen İran ve Kırgızistan  ekonomik ilişkileri son yıllarda  diğer ikili alanlarda olduğu gibi pek de gelişme kaydetmemiş ve  neredeyse duraklama yaşamıştır.  
İran Gümrük Kurumu raporlarına göre ikili ticaret hacmi 2016 yılında 12 milyon doları geçmezken 2019 yılına kadar bu rakam yaklaşık 50 milyon dolara ulaşmıştır.
İran İslam Cumhuriyeti gümrük kurumunun yayımladığı raporlara göre  iki ülke arasındaki ticaret hacmi şimdi de yıllık olarak 44 milyon doları aşmıştır. Bu rakam ise İran ve Kırgızistan arasındaki ticaretin 3'e katlandığını göstermektedir.  Çoğu ekonomik uzmanlar ise bu rakamların iki ülkenin ekonomi kapasitelerinden çok daha düşük bir rakam olduğunu söylüyorlar.
İki ülke makamları arasında yapılan görüşmeler dikkate alındığında özellikle de ikili ortak  ekonomik, ticari ve kültürel komisyonların düzenledikleri oturumlara baktığımızda  İran ve Kırgızistan arasındaki ticaret hacminin yıllık olarak  100 milyon doları aşması beklenmektedir.
Örneğin  geçen yıl içerisinde  Kasım ayının başlarında  Özbekistan'ın başkenti Taşkent'te düzenlenen  Şanghay İşbirliği Teşkilatı  başbakanları oturumunda İran cumhurbaşkanı yardımcısı İshak Cihangiri ve Kırgızistan başbakanı Muhammed Kadı Ebulkadiyev,  özellikle de  petrol ve doğalgaz, lojistik, taşımacılık, turizm ve tarımsal ürünlerin ihracatı hususunda görüş alışverişinde bulundular.
Doğal olarak Tahran ve Bişkek arasında enerji ve turizm alanındaki  ekonomik işbirlikleri  gerçekleşirse, hiç  kuşkusuz  100 milyon dolar kadar iki ülke arasındaki ticaret hacmine ulaşmak da erişebilir bir hedef sayılacaktır.
Bu hususta  Orta Asya işleri Kırgız uzmanı  Nuruddin Mambitov bu hususta şöyle bir değerlendirmede bulundu:
"Turizm alanında Kırgızistan, İranlı taraflara yatırım projeleri sunmak için gerçek imkanı bulunmuyor. Aslında bu alanda truizm sektörü için kırgızistan’ın en karlı bölümü özellikle de Issık Göl’ü eğlence bölgesi yerel grupların kontrolündedir. Böyle bir ortamda Kırgızistan'ın İran'a tarımsal ürünler ihracatı kısa vadeli olarak Bişkek ve Tahran'ın ekonomik işbirliklerinin en gerçekçi bölümü sayılabilir."
Tabii Kırgızistan'ın turizm sektöründe tüm kısıtlamalarına rağmen her yıl milyonlarca İranlı turist, bölge ve dünya ülkelerine seyahat ediyor. Geçen yıllarda, Türkiye, Azerbaycan Cumhuriyeti, Gürcistan ve kimi Merkezi Avrupa ve Doğu Avrupa ülkeleri İranlı turistleri ağırladılar.
Kimi ekonomik ve ticari kısıtlamalara rağmen hiç kuşkusuz  son yıllarda İranlı ve Kırgız iş insanlarının, karşılıklı potansiyelleri bilmemesi, Tahran ve Bişkek'in ticari ve ekonomik ilişkilerini en çok aksatan husus olmuştur.
Bu hususta iki ülkenin medyasını da gözardı etmemek gerekir. Gerçekte  medya ve kamu diplomasisi   ikili ilişkilerin geliştirilmesine de yardımcı olabilir.
İkili işbirlikleri için mevcut birçok alana ilaveten iki ülkenin tarihi ortaklıkları aynı zamanda her iki ülkenin de ortak bölgesel ve küresel kurum ve örgütlere üye olması İran ve Kırgızistan'ın işbirliği geleceğinin parlak ve ümit verici olduğunu gösteriyor./




/129