İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı'nın Afganistan özel temsilcisi Hasan Kazımi Kumi, Amerika'nın son yıllarda Afganistan'ın içişlerine yönelik yersiz müdahalesini ve yanlış politikalarını eleştirerek, Afganistan'ın sorunlarının yabancı unsurlara dayanmadan çözülmesi için komşu ülkelerle daha fazla işbirliği yapılması gerektiğini vurguladı.
Kazımi Kumi “Afganistan'ın komşularının önünde, bölgeden uzak olmalarına rağmen kendi çıkarlarını ön planda tutan, toplumlarının ortak değerlerini başkalarına karşı savunan "yabancılar" bulunuyor. Amerika ve müttefiklerinin yirmi yıldır aralıksız ve sebepsiz işgali, yabancı cephenin Afganistan'ın milli çıkarlarıyla bağdaşmadığını ortaya çıkarmıştır.” Dedi.
Bu da, yabancıların önceliğinin kendi çıkarlarını korumak olduğu ve Afgan halkının çıkarlarını ve yaşam önceliklerini dikkate almadıkları anlamına geliyor. Bu nedenle Afganistan'ın Amerika ve müttefikleri tarafından 20 yıldır işgal edilmesinin ardından Afganistan halkı hâlâ gıda başta olmak üzere pek çok sorunla karşı karşıyadır.
Afganistan meseleleri uzmanı Esedullah Zairi bu bağlamda şöyle diyor: İran İslam Cumhuriyeti her zaman Afganistan krizi ile en iyi duruşu sergilemiş ve bu duruş Afganistan’ın gerçeklerine dayalı olmuştur ve Şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki Afganistan halkının yanında olan ve onların en büyük yardımcısı olan tek ülke İran'dır.
Bu nedenle İran İslam Cumhuriyeti'nin Afganistan Büyükelçisi Kazemi Kumi, Amerika ve müttefiklerinin Afganistan'da 20 yıldır aralıksız ve haksız işgalinin ve yabancı bir cephe yaratılmasının bu ülkenin ulusal çıkarlarıyla bağdaşmadığına dikkat çekerek, “Bu önemli hususu dikkate alarak, komşuluk politikasının fayda sağlama ve zarardan kaçınma esasına dayalı olarak hızla ele alınacağına dair artık daha fazla umut var. Böyle bir politikanın uygulama planı, Afganistan'ın hükümeti tarafından komşularla istişarede bulunularak takip edilmelidir.” Dedi.
İran İslam Cumhuriyeti, son yirmi yılda, Afganistan'ın sorunlarının tek çözümünün, göçmenler, güvenlik ve kaçakçılık konularıyla yoğun olarak ilgilenen komşularıyla işbirliği yapmak olduğunu, Afganistan'ın sorunlarının da bölgenin ortak çıkarlarını gözeterek çözmeye bileceklerini her zaman vurgulamıştır.
Ancak Moskova formatındaki toplantıya katılanlar, Afganistan'daki mevcut durumu, Afganlar arası uzlaşı konularını, bölgesel güvenliğin sağlanmasını ve savaş sonrası Afganistan'ın yeniden inşası, ayrıca Taliban hükümetinin kapsamlı olması, terörle mücadele ve uyuşturucu suçları konularında da görüş alışverişinde bulunarak ve görüş alışverişinde bulundular.
Uluslararası meseleler uzmanı Soruş Emiri’ye göre, “Bölge ülkeleri Afganistan'ın uyuşturucu kaçakçılığı, mülteciler ve bölgedeki güvensizlik gibi sorunlarını iyi anlıyor ve sorunlarının çözümüne kolaylıkla yardımcı olabilirler. Moskova formatındaki toplantı bu bağlamda değerlendirilebilir fakat Taliban da aynı zamanda Afganistan krizinin çözümüne yardımcı olacak olan bölgesel planların geliştirilmesine destek olmalıdır.”
Bunlar Afganistan krizinin neden olduğu önemli bölgesel zorluklar olan çok önemli konulardır. Bu tür konuların uluslararası toplantıda gündeme getirilmesi, Afganistan'ın karşı karşıya olduğu zorlukların çözülmesinin kaçınılmaz bir gereklilik olduğunu gösterirken, aynı zamanda bu zorluklarla doğrudan ilgili olan Afganistan'ın komşu ülkeleri de Taliban'ın işbirliğiyle bu konuda pratik çözümler hayata geçirilmelerini sağlayabilir. Bu konu ayrıca, Afganistan'ın gelecekteki gelişmelerinde hâlâ inisiyatif almaya çalışan yabancıların Afganistan'ın işlerine sürekli müdahalesini önleyebilir./